Łojotokowe Zapalenie Skóry

Łojotokowe zapalenie skóry jest jednym z trudniejszych w leczeniu schorzeń dermatologicznych, charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym skóry o uporczywym przebiegu i skłonności do częstych nawrotów. Objawy ŁZS to rumień, łuszczenie się skóry i towarzyszący mu świąd. Choroba została opisana już w 1887 r. jednak do dziś nie została do końca poznana jej etiologia, ani skuteczne sposoby leczenia. Szacuje się, że może dotyczyć nawet 5% populacji, na ŁZS chorują głównie osoby młode, częściej płci męskiej, ale może pojawić się również u niemowląt.

Zmiany chorobowe w przebiegu ŁZS umiejscawiają się głównie w obrębie owłosionej skóry głowy, a wczesnym ich objawem jest łojotok. (…) charakteryzują się czerwonymi, kolistymi plamami z wyraźnie zaczerwienionym brzegiem, którym towarzyszy złuszczanie otrębiaste i świąd. W następstwie do powstałych zmian, u pacjentów zauważa się występowanie nadżerek, przeczosów oraz nadmierne wypadanie włosów, które może skutkować łysieniem. W nasileniu choroby ogniska rumieniowo-złuszczające mogą rozwinąć się na przylegającej skórze karku, za uszami oraz niżej, na skórze mostku, w fałdach pachowych i pachwinowych oraz wzdłuż kręgosłupa. Często wykwity umiejscawiają się również w obrębie twarzy: na policzkach, brodzie, na czole i w fałdach nosowo-wargowych. Łojotokowe Zapalanie Skóry jest dermatozą sezonową, nawracającą jesienią i zimą.

Mimo stałych postępów medycyny etiologia choroby jest wciąż niejasna, uważa się, że jest kilka przyczyn rozwoju ŁZS:

- Za głównego winowajcę wystąpienie ŁZS uważa się lipofilne drożdżaki z gatunku Malassezia, znane również jako Pityrosporum ovale. Pomimo, iż występują one w naturalnej florze fizjologicznej skóry, ich obecność z przypadku ŁZS jest szczególnie wzmożona. I właśnie reakcja pomiędzy P. ovale, komórkami warstwy rogowej i układem immunologicznym w mieszkach włosowych może być pierwotnym czynnikiem wyzwalającym chorobę.

- Przyczyn ŁZS upatruje się również w zaburzeniach pracy gruczołów łojowych, które nadprodukują sebum. Wzmożone wydzielanie łoju przyczynia się do podrażnienia i łuszczenia się skóry, zmienia się także jego skład – wzrasta zawartość cholesterolu, trójglicerydów i frakcji parafinowej, a obniża się zawartość wolnych kwasów tłuszczowych, skwalenu i estrów wosków.

Zaostrzenie Łojotokowego Zapalenia Skóry mogą powodować:

• przewlekły stres
• niedobór snu
• nieprawidłowa dieta
• zaburzenia immunologiczne
• choroby o podłożu psychicznym i neurologicznym
• wzmożona produkcja hormonów, w szczególności androgenów
• predyspozycje genetyczne, takie jak występowanie łuszczycy w rodzinie
• zanieczyszczenie środowiska
• podrażnienie skóry przez kosmetyki i wodę o nieodpowiednich właściwościach fizykochemicznych
• nadmierne promieniowanie słoneczne
• alkohol
• częstotliwość występowania ŁZS zwiększa się w nowotworach złośliwych przewodu pokarmowego
• również duże niedobory cynku, wolnych kwasów tłuszczowych i witaminy B mogą być przyczyną wystąpienia wykwitów zbliżonych morfologią do ŁZS

Jak leczyć ŁZS

- Jako że Łojotokowe zapalenie skóry jest jednym z trudniejszych w leczeniu schorzeń skórnych, w pierwszej kolejności powinien je zdiagnozować lekarz. Wykonanie specjalistycznych badań i testów pozwoli je bowiem odróżnić od innych, podobnych chorób, jak łuszczyca, grzybica skóry, czy łupież różowy.

- W zależności od przyczyn choroby, jej zaawansowania, lokalizacji zmian i wieku pacjenta leczenie ŁZS może przebiegać na dwóch płaszczyznach: ogólnej (stosowanie leków doustnych) i miejscowej.

- W leczeniu ogólnym stosuje się kilka opcji terapeutycznych, retinoidy lub pochodne imidazolowe (itrakonazol, fluconazol). Można również krótkotrwale podawać kortykosteroidy i antybiotyki, jednak leczenie tego typu jest rzadko zalecane i wyłącznie u osób, z bardzo nasilonymi, nawracającymi uporczywie zmianami, niereagującymi na terapię miejscową.

- Terapia miejscowa w przypadku Łojotokowego zapalenia skóry glowy to stosowanie preparatów o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym, przeciwświądowym i keratolitycznym. Leczenie ŁZS jest procesem żmudnym i długotrwałym, a poprawa stanu skóry bywa przejściowa. Po ustąpieniu zmian, zapobiegawczo raz na tydzień, wskazane jest stosowanie odpowiedniego szamponu na łojotokowe zapalenie skóry, który będzie zawierał, np. siarkę, dziegieć, kwasy owocowe, pirytonian cynku, czy ketokonazol. Kurację można uzupełnić specjalistycznym peelingiem lub serum, które wzmocni działanie szamponu.

- Pielęgnacja skóry twarzy i ciała dotkniętej ŁZS ma za zadanie łagodzić, nawilżać i nie drażnić już i tak podrażnionej, i uszkodzonej skóry. Zadaniem kosmetyków jest podtrzymanie terapii farmakologicznej, niewskazane jest zatem stosowanie preparatów intensywnie odtłuszczających, czy próby usunięcia łuszczącego się naskórka za pomocą np. peelingów ziarnistych. Produkty pielęgnacyjne do skóry z ŁZS powinny zawierać kwasy tłuszczowe (zawarte w naturalnych olejach roślinnych), które odbudują barierę ochronną skóry, składniki nawilżające i kojące, jak kwas hialuronowy, gliceryna i panthenol, antyoksydacyjne i przeciwzapalne – witaminy E i C, cynk, czy witaminy z grupy B (wskazane również w maściach na łuszczycę).

- U osób z ŁZS równie ważna jak leczenie jest dieta, która podobnie jak pielęgnacja, powinna sprzyjać łagodzeniu objawów i wspierać terapię. W trakcie leczenia należy unikać picia alkoholu, mocnej kawy i herbaty, spożywania ostrych, tłustych i słodkich potraw oraz palenia tytoniu. Właściwa dieta w ŁZS będzie zawierać duże ilości warzyw i owoców, które dzięki zawartości antyoksydantów i witamin, pozwolą zmniejszyć stan zapalny w organizmie.

Zródła:

• Bednarek, M., Musiał, C., Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy. "Kosmetologia Estetyczna" vol. 8, 3/2019, s. 393-396.
• Brzezińska-Wcisło, L., Co nowego w etiopatogenezie i leczeniu łojotokowego zapalenia skóry. Postępy Dermatologii i Alergologii XXII; 2005/1, s. 10-13.