Egzema (wyprysk) to powierzchowny, ostry bądź przewlekły stan zapalny skóry wywołany przez czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne. Najczęściej przyczyną egzemy jest alergia (w wyniku kontaktu z konkretnym alergenem), w rzadkich przypadkach są to również grzyby, mikroby lub łojotok. Choroba ta nie jest zaraźliwa, jednak na jej rozwój mają wpływ w ok. 80% czynniki genetyczne. Podobnie jak łuszczyca, charakteryzuje się okresami nasilenia i remisji i może wystąpić u osób w każdym wieku, nawet u noworodków. Egzema u dzieci zazwyczaj przemija z wiekiem, jednak z niektórymi może zostać na całe życie.
Egzema, AZS, atopia, wyprysk atopowy to zamiennie stosowane nazwy tej samej choroby alergicznej skóry. Alergia to z kolei „powtarzające się objawy ze strony narządów organizmu, powstające na skutek kontaktu z alergenem w takiej dawce, która jest tolerowana przez osoby zdrowe”.
To jak wygląda choroba i jak przebiega jest w głównej mierze zależne od nasilenia zmian, najczęściej wyróżnia się trzy fazy:
Każdej z faz towarzyszy suchość, pieczenie i świąd o różnym nasileniu. W fazie przewlekłej może być on bardziej intensywny, co sprawia, że chory drapie się, doprowadzając do powstania wykwitów wtórnych.
Tak, jak zostało wspomniane, w ok. 80% przypadków egzema rozwija się u osób, które mają do tego predyspozycje genetyczne, ale co równie ważne, słabszy układ odpornościowy. Aby pojawiły się pierwsze symptomy choroby konieczna jest obecność czynników zewnętrznych, np. spożycie pokarmu, na który jesteśmy uczuleni i który wywołuje u nas objawy skórne.
Najczęściej występującą odmianą wyprysku jest egzema kontaktowa, powstająca na skutek kontaktu skóry z substancjami drażniącymi/uczulającymi.
Wyróżniamy dwa rodzaje wyprysku kontaktowego: alergiczny i niealergiczny (powstający w wyniku podrażnienia). Egzema alergiczna zostaje wywołana przez kontakt z alergenem obecnym w np. odzieży, biżuterii, kosmetykach, lekach, czy roślinach. Wypryskowi niealergicznemu towarzyszą podobne zmiany na skórze, co w przypadku wyprysku alergicznego, tutaj jednak podrażnienie zostaje wywołane poprzez działanie na skórę związków drażniących w wysokim stężeniu. Takimi związkami są np. środki piorące, konserwujące, mydła, detergenty, czy roztwory kwasów/zasad.
Inne, rzadziej występujące rodzaje egzemy to wyprysk: zawodowy, łojotokowy, podudzi, pieniążkowaty, potnic owy, modzelowaty, fotoalergiczny i dziecięcy.
W leczeniu egzemy pierwszym etapem jest ustalenie i wykluczenie z otoczenia lub diety substancji wywołującej alergię, np. poprzez wykonanie testów alergicznych. Następnie wprowadza się leczenie miejscowe - przeważnie maściami kortykosteroidowymi i wspomagająco leczenie ogólne – podanie leków antyhistaminowych.
Bardzo ważnym elementem leczenia jest codzienna pielęgnacja skóry, oparta o substancje nawilżające, odżywcze i ochronne. W trakcie zaostrzenia objawów skóra ma uszkodzoną barierę wodno-lipidową, która ma chronić ją przed podrażnieniami i czynnikami zewnętrznymi. Zadaniem kosmetyków jest uzupełnienie lipidów – małych „cegiełek” budujących tę barierę i zapobieganie kolejnym jej uszkodzeniom.
Jakie kosmetyki stosować przy egzemie, dowiesz się z tego artykułu.
Źródło: Lewandowska, I. Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry. W: Pielęgniarstwo Polskie 2013, 2(48).